Το χαλούμι αποτελεί το παραδοσιακό τυρί της μεγαλονήσου και φτιάχνεται από φρέσκο παστεριωμένο αιγοπρόβειο γάλα, αλάτι, πυτιά και δυόσμο που τού δίνει ξεχωριστό άρωμα.

Παρασκευάζεται από αρχαιοτάτων χρόνων και υπάρχουν αρκετές εκδοχές για την προέλευση του ονόματός του. Για παράδειγμα, αναφέρεται το αρχαίο ελληνικό αλς για το αλάτι  ή το ιταλικό salamoia ή σαλαμούρα που στα Ελληνικά σημαίνει άλμη.

Η πρώτη γραπτή αναφορά στο χαλούμι γίνεται σε έγγραφο του δόγη Leonardo Donna το 1556, κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας, ενώ το 1738 ο περιηγητής/συγγραφέας Richard Pococke σημειώνει ότι το χαλούμι είναι διάσημο σε όλο το Λεβάντε. Από τότε, το χαλούμι αποτελούσε βασικό συστατικό της διατροφής των κατοίκων της Κύπρου. Παρασκευαζόταν στα περισσότερα σπίτια, στις στάνες των κτηνοτρόφων ή σε πρόχειρα τυροκομεία, αποκλειστικά από αιγοπρόβειο γάλα και με εμπειρικό τρόπο. Ήταν, εξάλλου, ένας τρόπος για να συντηρηθεί το γάλα.

Παράλληλα με την τοπική κατανάλωση, το χαλούμι εξαγόταν από παλιά σε διάφορες χώρες του κόσμου, βοηθώντας έτσι οικονομικά στην επιβίωση των κατοίκων του νησιού.

Σύμφωνα με τον Αρχιμανδρίτη Κυπριανό, «από τα τυριά δίδει ο τόπος έξω μεγάλην ποσότητα».